Związek Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej wziął udział w konsultacjach społecznych projektu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020. W opinii członków związku ZP FEO w projekcie programu obszar pomocy dla OZE został rozmyty i ograniczony w stosunku do ogromnych wymagań UE i potrzeb branży.
Jak czytamy w jednym z rozdziałów dokumentu, OZE nie potraktowano jako spójnego wewnętrznie, odrębnego celu tematycznego (CT) związanego w wdrożeniem dyrektywy 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Cel ten powinien agregować elementy dotyczące OZE z wszystkich 7 priorytetów inwestycyjnych (PI) w ramach CT4. Polska ma określony i prawnie wiążący (zagrożony karą) cel ilościowy dotyczący ilości energii z OZE zużytej w 2020 roku. Cel ten powinien być realizowany w sposób spójny i skoordynowany zarówno na szczeblu krajowym i regionalnym. Tylko w takich warunkach wdrożenie celu zasadniczego z dyrektywy 2009/28/WE może być efektywne, bez zagrożenia ponoszenia podwójnych kosztów i przy zrównoważonym wykorzystaniu odnawialnych zasobów energetycznych. W celu koordynacji i zapewnieniami większej przewidywalności dla inwestorów długookresowych, instalatorów inwestujących w jakość usług i producentów urządzeń niezbędna jest znajomości pełnego i wydębionego budżetu na OZE. Budżet zaproponowany w priorytecie dedykowanym na OZE, wobec potrzeb i możliwości sektora energetyki odnawialnej (tylko o w ostatnich latach obroty rzędu sięgały 10 mld zł rocznie), nawet tylko w odniesieniu do większych projektów jest co najmniej o połowę za niski. Zdaniem członków ZPFEO rozwiązaniem tego problemu mogłoby być wprowadzenie odrębnego celu tematycznego „Odnawialne źródła energii” z budżetem rzędu 5 mld, spójnego wewnętrznie, weryfikowalnego (poddającego się kompleksowemu monitorowaniu w skali kraju) oraz zintegrowanego z zewnętrznymi programami komplementarnymi nakierowanymi na wdrożenie celu z dyrektywy 2009/28/WE (RPO, środki własne NFOŚiGW, etc.).
Kolejne uwagi członków ZPFEO dotyczą konieczności wprowadzenia nowego Priorytetu Inwestycyjnego (PI) pt. „Produkcja urządzeń dla OZE”. Priorytet taki istniał w POIS 2007-2013. Obecnie jest on jeszcze bardziej potrzebny, gdyż nie w pełni skuteczna promocja krajowej „zielonej gospodarki” oraz konkurencja ze strony firm zagranicznych powoduje, że znaczna część środków na realizacje celów dotyczących OZE wypływa z kraju. Ważnym jest aby proponowany priorytet inwestycyjny był uruchomiony w pierwszej kolejności (jak najszybciej), tak aby produkowane w kraju urządzenia mogły trafić na rynek krajowy przed szczytem inwestycji w produkcję energii z OZE, który może przypaść na lata 2016-2018. Tak sformułowany priorytet – produkcja urządzeń dla OZE – nie powinien być zagrożony ew. wstrzymaniem środków FS/EFRR przez Komisję Europejską w wyniku uznania że Polska nie spełnia kryteriów ex ante (brak wdrożenia dyrektywy 2009/28/WE). Członkowie ZPFEO proponują ustanowienie dodatkowego Priorytetu Inwestycyjnego (PI) pt. „Produkcja urządzeń dla OZE”.
Jak zauważają przedstawiciele ZP FEO. wśród czynników (kryteriów) branych pod uwagę przy wyborze inwestycji OZE do wsparcia w priorytecie inwestycyjnym 4.1 wymieniono: najlepszy stosunek ilości energii w stosunku do wielkości środków unijnych przeznaczonych na uzyskanie 1 MW mocy zainstalowanej w danej instalacji. Jednakże przyjęcie takiej koncepcji kwalifikacji inwestycji doprowadzi m.in. do preferowania takich technologii jak współspalanie biomasy z węglem w starych elektrowniach cieplnych/kondensacyjnych, co jest działaniem wysoce nieefektywnym w sensie wykorzystania odnawialnych zasobów energii i ochrony środowiska oraz doraźnym i nie musi przełożyć się na realizacje celu krajowego na OZE na 2020 rok. Znacznie lepszym kryterium jest koszt produkcji energii zł/MWh w okresie minimum kolejnych 15 lat oraz zgodność z KPD, z podziałem na koszyki technologiczne (rodzajów OZE). KPD uwzględnia i dopuszcza technologie droższe i tańsze inwestycyjnie z uwagi na konieczność równoważenia wykorzystania zasobów i dywersyfikacji rynku energii z OZE. Kryterium wysokości nakładów inwestycyjnych doprowadzi do realizacji zupełnie innej, droższej, strategii niż KPD.
Zdaniem ZP FEO ważnym kryterium powinna być wielkość mocy zainstalowanej i preferencja dla źródeł mniejszych z uwagi na zrównoważone wykorzystanie zasobów oraz łatwiejsze (i mniej kosztowne) pokonanie problemów z przyłączeniem źródeł OZE do sieci. Projekt POIiŚ nie podaje informacji o „linii demarkacyjnej ” z RPO wyrażonej np. w wysokości nakładów inwestycyjnych lub wielkości mocy zainstalowanej, co uniemożliwia zaproponowanie konkretnych rozwiązań w tym zakresie. Budowa rynku z wykorzystaniem środków UE na poodnoszenie konkurencyjności nie polega na wspieraniu tylko i wyłącznie tych wybranych technologii, które z uwagi na jeden czynnik są w dniu dzisiejszym najtańsze. Takie podejście przynosi skutku przeciwne do założonego celu i czyni z Polski obraz gdzie technologie i rozwiązania biznesowe się importuje (w najlepszym razie kopiuje) a nie rozwija. Dlatego też kryterium wyboru projektów powinien być koszt produkcji energii zł/MWh w okresie minimum kolejnych 15 lat oraz
zgodność z KPD, z podziałem na koszyki technologiczne (rodzaje OZE).
Kolejnym zagadnieniem, do którego Związek Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej ma uwagi, są farmy wiatrowe. Jak czytamy w stanowisku ZPFEO, nie ma uzasadnienia merytorycznego, ale jest wiele przeciwwskazań ekonomicznych i prawnych (zaburzenie konkurencji na rynku) aby wsparcie w ramach CT4 (PI 4.1) wspierać tylko budowę farm wiatrowych; instalacji na biomasę; instalacji na biogaz; oraz sieci. W taki sam sposób powinny być wspierane nowe elektrownie wodne i systemy fotowoltaiczne, które jeszcze przed 2020 staną się źródłami tańszymi (w sensie kosztu produkcji energii) niż ww. Obecnie już pozwalają na produkcję tańszej energii elektrycznej niż. np. biogazownie, które powinny być silnie wspierane w okresie do 2020 roku. Nie ma też żadnego powodu, aby z POIS wykluczać lub marginalizować „ograniczony udział i warunkowość ew. dostępu do wsparcia) duże (większe niż te które standardowo pojawią się w RPO, np. 2 MW) systemy do produkcji ciepła z wykorzystaniem energii promieniowania słonecznego (systemu ciepłownicze w spółdzielniach mieszkaniowych i systemy przedsiębiorstw ciepłowniczych i energii geotermalnej. wsparcie powinno być też kierowane na większe mikrosieci elektryczne i cieplne z systemami hybrydowymi i magazynami energii o łącznej mocy powyżej ok. 10 MW (takie rozwiązania znacząco obniżają koszty rozwoju sieci i koszty bilansowania mocy). ZP FEO zwraca uwagę, że wspierane powinny być wszystkie duże i małe technologie OZE, które są uwzględnione w KPD lub agregaty mniejszych projektów w zintegrowanych np. w mikrosieci.
Ponadto, w opinii Związku, trudno jest znaleźć uzasadnienie dla skierowania praktycznie w całości pomocy w PI 4.1 dla jednostek samorządu terytorialnego administracji rządowej, organizacjom pozarządowym, spółdzielniom oraz wspólnotom mieszkaniowym i dodatkowo jedynie wybranym przedsiębiorcom czy podmiotom świadczącym usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego nie będących przedsiębiorcami. Nie poprawia sytuacji i budzi dodatkowe wątpliwości selektywność dopuszczająca do pomocy publicznej jedynie „przedsiębiorców korzystających z sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych”. Jest to niczym nie uzasadnione zawężenie, które skutkować będzie zachwianiem zasad konkurencyjności. Odwołując się do zasadniczego celu (wzrost udziału energii z OZE) oraz efektywności gospodarowania środkami POIiŚ, a także bazując doświadczeniach POIiŚ I, pomoc finansowa powinna być szczególnie skierowana do sektora przedsiębiorstw (głównie MŚP). Samorządy terytorialne powinny w szczególności być zaangażowane w przygotowanie warunków i do inwestycji realizowanych przez sektor prywatny, gdyż pozwala to na efektowniejszą realizację inwestycji, tworzenie większej liczby nowych miejsc pracy, zapewnia samorządom strumień trwałych przychodów z podatków . Ww. korzyści w powiązaniu ze zmniejszeniem kosztów bieżących utrzymania infrastruktury energetycznej w sytuacji, gdy inwestorem są samorządy pozwoli na obniżenie deficytu budżetowego w jednostkach samorządu terytorialnego JST. Za niedopuszczalne uważamy promowanie w niektórych priorytetach inwestycyjnych dużych przedsiębiorstw, gdyż to prowadzi do niszczenia i tak silnie w energetyce zmonopolizowanego rynku. Dlatego też członkowie ZP FEO proponują rozwiązanie, w którym beneficjentami byłyby przede wszystkim przedsiębiorstwa, z preferencją dla MSP oraz samorządy, w szczególności realizujące bardzo duże projekty „zbiorowe” bezpośrednio na rzecz mieszkańców. Explicite beneficjentem powinni być rolnicy realizujący duże programy w ramach grup producenckich lub spółdzielni. Aktualna wersja PROW wskazuje że OZE nie będą (jeżeli w ogóle) elementem marginalnym w PROW. W taki sposób można spełnić kryterium „dodatkowości” i komplementarności POIiŚ wobec innych programów. Wobec inwestycyjnego charakteru CT i PI i planowanych dużych udział organizacji pozarządowych jako beneficjentów tego programu (olbrzymie ryzyko nie zrealizowania dużej inwestycji) nie powinien być priorytetem.